Voltaire: I give my life for my opponent can speak freely.
ولتر حاضرم جانم را بدهم تا مخالفم بتواند حرفش را بزند .. چه شیرین و زیبا است که مخالف صادق و ر استگو داشته باشید. انسان از مخالفش می آموزد و اشتباه خویش را میابد .
//////////////////////////
رووی دیکە ئەم رێککەوتنە
سابیر قادری
ئایا ئەم رێککەوتنە، بریتییە لەقۆناخێکی نوێ لەژیانی حیزبایەتیی یا دابڕانێکی نالۆژیکی دیکەیە کە کۆمەڵگای کوردی لەرۆژهەڵاتی کوردستان دەیهەوێ ئەزموونی بکات؟ لەکاتێکدا هەموو لایەنە سیاسییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەدرووشمدا بڕوایان بە رووخانی کۆماری ئیسلامی، بە ئازادی رادەڕبڕین، بە دیموکراسی و سیستمێکی فیدڕال و هاوکاری لەگەڵ لایەنەکانی دیکەی ئوپوزسیۆن هەیە، گەلۆ، قەتیس کردنەوەی رێککەوتننامە، لەنێوان ئەم دوولایەنە دەتووانێ چ پەیامێکی هەبێت بۆ کۆمەڵگا و لایەنە سیاسیەیەکانی دیکە؟ ئەم دوو لایەنە دەتووانن چ وەڵامێکی لۆژیکیان هەبێت بۆ کەسانی سەربەخۆ و بیروڕای گشتی؟
بنەماگشتییە نۆ خاڵییەکەی کە لەنێوان حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران و کۆمەڵەی شۆڕشگێر واژۆکراوە، بنەماگەلێکن کە زۆربەی پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەدروشمدا بڕوایان پێیەتی. بەڵام ئەم رێککەوتنە تەنیا لەنێوان ئەم دوولایەنە سیاسییدا واژۆ کرا، ئەمە دەتووانێ چ واتا و دەرئەنجامێکی هەبێت؟
ئەم رێککەتننامیە لەگەڵ ئەوەیدا کەبوو بەهۆی دلخٶشی زۆر کەس و لایەن، هاوکات، بوو بە هۆی نیگەرانی زۆرێک لە چالاکانی سەربەخۆ و زۆر لایەنی حیزبی. بەباوەڕی رخنەگرانی ئەو رێککەوتننامەیە، یەکەم کارکردی ئەم جۆرە رێککەوتنە برێتییە لە پەراویز خستن لایەنییە سیاسییەکانی دیکە و بگرە چالاکانی سەربەخۆ. لەلایەکی دیکەش داڕێژەرانی ئەم رێککەوتننامەیە بەجۆڕێک خوازیاری خود بە مێحور زانین لە هاوکێشە سیاسییەکاندا. واتە ئەو دوو لایەنە، خوازیاری رێبەریکردن و"خود بە مێحور زانینی صرف"ن لە پرۆسەی چارەسەری کیشەی کورد .ئەمەش لەخوێدا بریتیە لە "بە هەند وەرنەگرتن" و "پاشکۆ کردن"ی خەڵک و لایەنە سیاسییەکانی دیکە. ئەمەش بەروونی لەنووسراوە و بۆچوونەکانی تئیوریسیەکان و لایەنگرانی ئەم رێککەوتننامەیە دەردەکەوێ.
ئەم رێککەوتنە کاتێک زیاتر لایەنی "توهم" بەخوۆە دەگرێت کە بە "نەخشە رێگا بۆداهاتووی رۆژهەڵاتی کوردستان" و "سەرەتاییەک بۆ ئاراستەپێدان" و "خوێندنەوەی نوێ بۆهاوکێشەکان" لێکدەدرێتەوە. ئەمە ئەو راستییە دەسەڵمێنت، کە نیگەرانی رخنەگرانی ئەم رێککەوتننامە لەجێی خوێدایە. ئەم چەمکە بەرچاو روونییەکی هەرەشەئامێز بە "مخاطب" لەئاستی کوردستانی و ئێرانی دەدات، کە داهاتووی ئێران و کوردستان پێوەندی بە نەخشە رێگایەک هەیە کە معمار و بیرمەندانی، حدکا و کشزکا/ن. لەمەش ساویلکانەتر ئەوەیە کە لایەنگرانی ئەم نەخشە رێگایە، نەتەنیا رخنەگران دەخەنە رێزبەندی کۆماری ئیسلامی، بەلکوو ئەوان بە کەسانێکی "ساویلکە" ناو دەبەن کە تووشی شۆک بوونە و پێویستیان بە "گذشت زمان" هەیە بۆ "هضم"کردنی ئەم نەخشە رێگایەیان. راستییەکەی ئەمە جگە لە بە گەمژە زانینی خەڵک و ئیهانەت کردن بە شعوری خەڵک و رخنەگران، خوێندنەوەی دیکە بۆ ناکرێ.
ئەوە لەکاتێکدایە کە ئەم دوو لایەنە بەم ئالۆزییە فکری و قەیرانە تەشکیلاتییە ناوخۆییە کە تووشی هاتوون و هەروەها بەلەبەرچاو گرتنی ئەو رابردوو وپێوەندییە ئالۆز و تەنانەت خوێناوییە دەیەی ٦٠، پێویستییەکی جیدییان بە پێداچوونەوە لەئاستی فکری و قەوارەی تەشکیلاتیدا هەیە. رابردوویەکی خوێناوی کە، پێویستی بە شیکاری و لێکۆڵینەوە جیدی هەیە بۆ پێشگرتن لەدووپاتەبوونەوەی کارەساتێکی لەم شێوەیە. رابردوویەک کە دەبووایە هەرکام لەو حیزبانە هانبدات بۆ ئەوەی داوای لێبوردنی لەخەڵکی کورد و بنەماڵەی قووربانیانی ئەو کارەساتە بکەن. بەڵام ئەمە بە ئەنقەست دەخرێتە پشتگوێ.
لەراستیدا ترس و بێ متمانەیی بە "خود" و نەبوونی پرۆژەیەکی فکری جیدی کەبتوانێت وەڵامدەری پێویستییەکانی ئەمرۆی کۆمەڵگای کوردی و کۆکەرەوەی هەموو هێزە سیاسییەکانی کوردی رۆژهەڵات بێت، وایکردووە کە سناریویەکی لەو شێوە بێتە ئاراوە. ئەم رێککەوتننامە لەراستیدا لەجەوهەری خوێدا بریتیە لەدابڕانێک قوڵ لەنیوان عەقلییەتیی پاسیڤ و رەوتی روو لە گەشەی گۆڕانکارییەکانی ناوچە. هەروەها ئەمە بریتییە لە کێبركییەکی ناسالم لەنێوان ئەحزابی سیاسی کورد بۆ بالادەستبوونیان بەسەر یەکتردا و بەهەر نرخێک. ئەم دوولایەنەی ئەم رێککەوتننامە و بەم محتوایە، دەیانهەوێ بۆجارێکی دیکە سواری شەپۆلی گوڕانکارییەکان بن و بە روالەت ئەم بۆشاییە ئاراییە کە تووشی هاتوون، پڕبکەنەوە و نیشانبدەن کەرزگاری خەڵکی کورد لەرۆژهەڵاتی کوردستان لەچوارچێوەی یەم رێککەوتننامەیەدایە.بەلام بە نەختە سەرنجدانێک، ئەم راستییە دەردەکەوێ کە ئەمە پەیامێکی روونە بۆ تاکی کورد کە خوێندنەوەی ئەحزابی ئێمە لە چەمگەڵێکی وەک دیالۆگ، تۆلێرانس و بەرەژەوندەی نیشتیمانی، خوێندنەوەیەکی صرف حیزبیانەیە و ئەم لایەنانە بۆ دەربازبوونی کاتی لە ئیفلاسی سیاسی و معرفی خۆیان، ئامادەن هەموو باجێک بە سەر کۆمەڵگای کوردیدا بسەپێنن.
قەتیس هێشتنەوەی ئەوم رێککوتننامەیە بەم دوو لایەنە و ئاماژە نەکردن بەم خاڵە جەوهەرییە کە ئەوان پێشوازی لەپێوستبوونی لایەنەکانی دیکە دەکەن، هیچ دوو دڵییەک بۆ مرۆڤ ناهێڵێتەوە کە ئەم دوو لایەنە، خۆ بەنوێنەری بێ ئەملاو وئەولای کورد دەزانن لە رۆژهەڵاتی کوردستان. ئەمەش خۆی لەدووهۆکاری سەرەکییدا دەبینێتەوە. دابڕانەکانی چەند ساڵی دوایی و بە رەسمی نەناسینی لایەنە دابراوەکان بووەتە کۆسپێک بۆ بەشداری هەمە لایەنە ئەحزاب لەو رێککەوتنێکی لەم شێوەیە، هەرەوەها بەرهەمی ئەو تێگەیشتنە نادرووستەیە لە رووداوەکانی رۆژئاوای کوردستان .بالا دەست بوونی پ.ک.ک لەو ناوچەیەدا وایکردووە کە معمارانی ئەم رێککەوتننامەیە بکەونە هەڵەیەکی دیکە مێژوویی. واتە ترس لە محورییەتی لایەنەکانی دیکە و بەتایبەت پژاک و پ.ک.ک لەداهاتووی کوردستان وایکردووە کە لەخاڵی سێهەمی بەشی (ب) ئەم رێککەوتننامەیە ئاماژە بۆ ئەوە بکەن کە ئەم دوولایەنە، لەگەڵ ئەوەیدا پشتیوانی لەخەباتی پارچەکانی دیکە دەکەن، بەڵام دژی دەستێوەردانی کاری و باری هەر حیزبێک لە کاروباری پارچەکانی دیکەدان. هەڵبەت بۆ وەدیهێنانی ئەم ئامانجەش،" استثنا" یەک بۆ دەسەڵاتدارانی حکومەتی هەرێم قائل دەبن. بێ ئاگا لەوەکە ئەم بێ متمانەییە و ئەم پەلەقاژە سیاسییە لەدڕیژەی خوێدا، ئەو ئەگەرە لێی چاوەروان دەکرێ کە رێککەوتننامەیەک لەنێوان حدک، پژاک (ئەتۆ بیخوێنەوە پ.ک.ک) و کزک بهێنێتە ئاراوە. رێککەوتننامەیەک کە ناخی تاک کورد زیاتر لەجاران تووشی پارچەبوون دەکات.
ئەگەرچی بوونی چەند جەمسەری لەهەڵویست و کردەوەی سیاسیدا، حالەتێکی ئاساییە، بەڵام ئەمەی ئەم جۆرە جەمسەربەندییە لەنێوان ئەحزابی کوردیدا بریتییە لەئانارشیزمێک، کە بە تاکی کورد دەڵێت نەدابڕانەکان، دابڕانێکی لۆژیکین و نەرێککەوتنێکی لەم شێوەیە، خزمەت بە بەرژەوەندی گشتیی دەکات.
واتە ئەوەی بڕیاری کۆتایی دەدات بۆ دابڕان و لێکنزیکبوونە لەناو حیزبە سیاسیەکاندا، بەرژەوەندییە کاتییە حیزبییەکانە، نەک ویست و داخوازییەکانی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان. دەرکەوتەی ئەمە بریتییە لەوە کە لایەنە سیاسیەکانی دیکە و تەنانەت چالاکڤانانی سەربەخۆ، هەست بە جۆرێک پەراوێزخران بکەن، ئەمەش رێگەخۆشکەرە بۆ پەرەپێدانی جەوی بێ متمانەیی و ترس لەیەکتر لەناو ئەحزبای کوردیدا. ئەمە حاڵەتە لەدرێژەدا دەگوازرێتەوە بۆ کۆمەڵگا و تاکی کورد لەناخی خوێدا تووشی نامۆیی و بێ هیوایی دەکات. دابەشبوونی خەڵک و سەرشێواوی لەکاتی دەنگدان و هەڵویست گرتنی تاکی کورد لەهەمبەر پرسە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکاندا بەشێکی زۆری بەرهەمی ئەو لێکدابرانە نالۆژیکییانەیە کە لەئاستی حیزبیدا روودەدات و دواتر بۆ ناخی تاکی کورد دەگوازرێتە.
ئەم دابڕانە نالۆژیکییە زۆر بەروونی لەم رێککەوتننامەیە بەدی دەکرێ. لەکاتێکدا هەموو لایەنە سیاسییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەدرووشمدا بڕوایان بە رووخانی کۆماری ئیسلامی هەیە، بڕوایان بە ئازادی رادەڕبڕین هەیە، بڕوایان بە دیموکراسی و سیستمێکی فیدڕال بۆ بەرێوەبردن لەدوارۆژداهەیە و تەنانەت بڕوایان بە یەکگرتن و ئیتلاف لەگەڵ لایەنەکانی دیکەدا هەیە، گەلۆ، قەتیس کردنەوەی رێککەوتننامە لەنێوان ئەم دوولایەنە دەتووانێ چ پەیامێکی هەبێت بۆ کۆمەڵگا و لایەنە سیاسیەیەکانی دیکە؟. ئەم دوو لایەنە دەتووانن چ وەڵامێکی لۆژیکیان هەبێت بۆ کەسانی سەربەخۆ و بیروڕای گشتی؟
بەر لە کۆتایی
ئەزموونی دوو دەیەی رابردووی ئەحزابی کوردی نیشانیداوە کە، پارتە کوردییەکان لەکاتی هەست بەبۆشاییکردن و لەپەراوێز کەوتن، باس لەیەکگرتن و ئیتلاف دەکەن.واتە ئەوەی بووەتە هۆی لەیەک نزیکبوونەوەیان ، لە "موضع ضعف" سەرچاوەی گرتووە، نەک لە موضع قودرەتەوە. حیزبی کوردی ئەو کاتی بەهێز بووە، خۆی لەیەکگرتن و ئیتلاف لەگەڵ لایەنەکانی دیکە بێ نیاز زانیوە. بەدوای روودانی ئینشعابە یەک لەدوای یەکەکان لەناو حیزبی کۆمۆنیستی ئێران و ساغکردنەوەی کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی کوردستانی ئێران، ئەم لایەنە بەردەوام باسی لە پێکهێنانی بەرە دەکرد، بەڵام حدکا بەر لە ئینشعاب، خوازیاری ئیمتیازی تایبەتی بوو. هەر ئەمەش وایکرد کە حەولەکان بۆ پێکهێنانی بەرە هیچ کات بە ئاکام نەگات. بەڵام دوابەدوای ئینشعاب لەم حیزبەدا، هیچ کام لەلایەنەکانی دابڕاو باسی مەرج و شەرت و ئیمتیازی تایبەتیان نەکردووە . دوای شەش ساڵ بەسەر ئەم دابڕانانە و بە سەرنجدان بە بانگەشەکانی ئەو لایەنانە لەهەمبەر پرسی لێکنزیکبوونە و و تەنات یەکگرتنەوەی باڵە دابڕاوەکانی کۆمەڵە و دیموکرات، دەبێ پرسیاری ئەوە بکرێ کە ئاکامی ئەم رێککەوتننامەیە لەئەگەری یەکگرتنەوەی ئەو لایەنانە چی بەسەر دێت. یا لەبنەڕەتدا گەر یەکگرتنەوە و یەکخستنەوەی ماڵی کۆمەڵە و یەکخستنەوەی ریزەکانی دیموکرات، ویست و باوەڕ بووایە، ئایا ئەم رێککەوتنە بەم شێوەی دەکرا؟
لەکۆتاییدا بەئاماژەپێدان و رێزگرتن لەوەکە ئەم دوولایەنە مافی خۆیانە کە لەگەڵ کام لایەن ئیتلاف و رێککەوتن دەکەن، بەڵام وەبیرهێنانەوەی ئەو خاڵە بەپێویست دەزانم کە پەرواێزخستن لایەنەکانی سیاسی دیکە، خەڵکانی سەربەخۆ، خود بە محور زانین لەدۆخی ئالۆز و پرلەکیشەی کوردستاندا،هەڵەیەکی کوشندەیە کە خاوەنانی ئەم بیرکردنەوە، لەخەڵک و واقعییەتەکانی ئەمرۆی کوردستان دوور دەکاتەوە و ئاسەوارەکانی نگاتیڤەکانی ئەم جۆرە سیاسەتکردنە، تەنیا و تەنیا رووبەرووی تاکی کورد و کۆمەڵگای کوردی دەبێتەوە.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر