ئایا دەزانیت زۆرجار ڕیخۆڵەکان پێیدەوترێت مێشکی دووەم؟ بۆچی؟!

 

#ئاگاداری_سلامەتی_خۆتان_بن

ئایا دەزانیت زۆرجار ڕیخۆڵەکان پێیدەوترێت مێشکی دووەم؟ بۆچی؟!

لە بوڵتەنی تەندروستی لە پڕۆگرامی ( تەندروستی تۆ لەگەڵ لاڤین هوشیار) وەڵامەکان بزانە.

ئایا دەزانیت زۆرجار ڕیخۆڵەکان پێیدەوترێت مێشکی دووەم؟ بۆچی؟!

بەڵێ، زۆرجار ڕیخۆڵەکان (ڕووحیەکان، هەست و ڕەفتارە ناخۆشەکان) بەراستی پێیدەوترێن "مێشکی دووەم" — کە ئەوە دەکرێت سیستەمی هەزمە، بە تایبەتی ڕەگەزی بەکتریاکانی ستیڵەشک.

بۆچی پێیدەوترێت مێشکی دووەم؟

چونکە نێوان مێشک و سیستەمی هەزمە پەیوەندێکی زۆر نزیک و زەنگین هەیە. ئەم پەیوەندە بە ناوی gut-brain axis ناسراوە. 

ئەم پەیوەندە پەیوەندیدارە بە:

نەرڤە ڤەگوس (vagus nerve): ئەمە نێرڤێکی گەورەیە کە ڕێگەدەدات مێشک و سیستەمی هەزمە پەیوەند بخەن.

کیمیاویەکان: وەکوو سێرۆتۆنین (serotonin)، کە زیاتر لە ۹۰٪ی بەرهەمەکەی لە سیستەمی هەزمە بەرهەم دەهێنرێت، نە لە مێشک!

بەکتریاکانی باوەڕ (gut microbiome): ئەم بەکتریانە کاریگەری زۆری هەیە لەسەر هەستی، مود، بەهۆشیاری، و تەقینەوەی هۆرمۆن و نەرۆترانس‌میتەرەکان.

بۆچی ڕیخۆڵەکان بەرهەمی سیستەمی هەزمەیە؟

هەستەکان و هەواڵە مێشکییەکان لە ڕێگەی باوەڕ بە مێشک دەگوازن.

ئەگەر سەرکێشی، تەنگاوی، یا خۆری خواردنێک نەگونجاو هەبێت، ئەوا کارەکانی سیستەمی هەزمە دەگۆڕێت.

بەرهەمهێنانی کیمیاویە ڕووحییەکان (وەکو سێرۆتۆنین و دوپامین) لە باوەڕەوە، دەکرێت بەشێکی سەرەکی بێت لە بەراوردی ڕووحیەکان.

نمونە:

نەخۆشییەکی وەک IBS (irritable bowel syndrome) زۆرجار بەگەڵ تەنگاوی و دڵتەنگیەوە دەردەکەوێت.

کەسانی کە دیپڕەشن یان ئەنگیزەی ژیانیان کەمە، زۆرجار بەدەستەواژۆی "قەزایە تەمەنییەکان" یان گەورەبوونی باوەڕ دەشکەن.

کورتەیەک:

باوەڕ و مێشک وەک دوو هاوکارن.

هەستییەکانت تێدەچن لە باوەڕەوە، و خۆراک و ژیانە ڕۆژانەت دەکرێت کۆنترۆڵی ڕووحیەت بکات.

ئەگەر دەتەوێت زانیاری زیاتر بۆ ئەوەی چۆن دەتوانیت "مێشکی دووەم" ڕێک بخەیت و ڕیخۆڵەکان کەم بکەیت، دەتوانم ڕێنمایی بکەم لە ژێر ڕوونکردنەوەیەکی زانستی یان ڕوونی کارەبایەتی.