ئەگەر لەشفرۆشیی نەكەم چی بكەم"نانم نیە پارەم نیە چۆۆن ژیان بەکەم ئەگر لەشی خۆم نەفرۆشم ؟

مانگ لەگرتووخانەیە

لەشفرۆشێكی شاری كەركوك فۆتۆ: تایبەت بەكەركوك ناو

“ئەگەر لەشفرۆشیی نەكەم چی بكەم؟” تەنیا رستەیەكە ئەسار ئەكرەم لەژوورێكی بچووكی چوار بەپێنج مەتری گرتووخانەدا زوو زوو دەیڵێتەوە. تەقینەوەیەك ژیانی ئەو ژنەو خێزانەكەی ژێرەوژوور دەكاتەوە.
ئەو رۆژەی تەقینەوەیەكی سێ ساڵ لەمەوبەری ناوەندی شاری كەركوك كۆتایی بەژیانی مێردەكەی هێنا، ژیانی ئاسایی ئەسار ئەكرەمیش كۆتایی دێت. لەخانوویەكی یەكێك لەگەڕەكەكانی شار كە ئەسار بە “بەهەشت ناوی دەبات”، دەخرێتە “دۆزەخی ژیانەوە”،كە مەبەست لێی ژوورێكی گرتووخانەی ناو بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی كەركوكە.

ۆ خوندەنەوی زیادتر لە سەر 

خواندن مطالب دیگر کلیک بەکن 

چیرۆكی بەرەو گرتووخانە كاتێك دەست پێدەكات، كە ئەسار لەپێناوی پەیداكردنی بژێوی ژیان دەستی لەگەڵ باندێكی لەشفرۆشیدا تێكەڵ دەكات، دواجاریش پۆلیس ئەندامانی ئەو باندە دەستگیردەكات.


ئەسار ئەكرەم (31ساڵ)  ژنێكی باڵابەرزی سپی پێستی چاو سەوز، پەیامنێرەكەی (كەركوك ناو) بە “مانگ” دەیشوبهێنێ. دوای لەدەستدانی مێردەكەی، خۆی‌و سێ منداڵەكەی دەچنەوە لای دایكە بەتەمەنەكەی‌و لەخانوویەكدا هەر چواریان، بەوتەی ئەسار، پێكەوە دەژین.
ئەسار وتی “براكانم ئامادەنەبوون بمگرنە خۆیان‌و بژێویمان دابین بكەن”. هاوكات وتیشی”ناچاربووم بەدوای كاردا بگەڕێم‌و بژێوی ژیان پەیدا بكەم”.
سەرەتای هەوڵدان بۆ كار پەیداكردن، بە دەستپێكی تێكەڵبوونی ئەسار دادەنرێت لەگەڵ باندێكی لەشفرۆشیدا. ئەسار دەیگێڕێتەوە “ناونیشانی ئارایشتگەیەكیان پێدام بۆ كاركردن، چەند رۆژێك كاری خۆمم كرد، بەڵام دواتر باسێكی نوێیان لەگەڵ كردمەوە”.
وتیشی: “پێیانوتم دەبێت وەك ئەوان كاری لەشفرۆشیش بكەم، سەرەتا رازی نەبووم، بەڵام دواتر پەیداكردنی بژێوی ژیان ناچاری كردم، لەوێوە لەگەڵ ئەو باندە لەشفرۆشەدا تێكەڵبووم، كە خاوەنی ئارایشتگەكە سەرۆكی باندەكە بوو”.
ئارایشتگەكە كە دەكەوێتە خۆرهەڵاتی شاری كەركوك، دوای دەستگیركردنی ئەو باندە لەلایەن پۆلیسەوە داخرا.
لەبەشی ژنانی گرتووخانەی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی كەركوك 23 ژن، كە زوربەیان بەتۆمەتی لەشفرۆشی دەستگیرگراون، لەژوورێكی چوار بەپێنجدا بەندكراون.
زوربەی ئەو ژنانەی بۆ (كەركوك ناو) دوان، دەڵێن بژێوی ژیان‌و خراپی مامەڵەی كەسوكاریان هۆكاربوون بۆ ئەوەی لەگەڵ باندەكانی لەشفرۆشییدا دەست تێكەڵ بكەن.
ئەحلام مەحمود (24ساڵ) كە بەوتەی خۆی خەڵكی  شاری موسڵەو چەند ساڵێك لەمەوبەر ماڵی باوكی بەهۆی “توندوتیژییەوە” بەجێهێشتووەو هاتووەتە كەركوك، وتی”ماڵی باوكم ئەشكەنجەیان دەدام منیش كاتێك هاتمە كەركوك تووشی باندێكی لەشفرۆشی بووم”.
دوای ئەوەی باندەكەیان حەوت مانگ لەمەوبەر ئاشكرادەبێت، ئەحلام دەستگیردەكرێت. ئەحلام خۆی بە بێتاوان دەزانێت‌و دەڵێت حەزناكات لەگرتووخانە دەربچێت “هەركات دەربچم هیچ شوێنێكم نییەو ناچارم دەست بەكاری لەشفرۆشی بكەمەوە”.
نازناز عومەر توێژەری كۆمەڵاتی دەڵێت بەرپرسیاری یەكەم لەو ژنانەی رووبەڕووی كاری لەشفرۆشی دەبنەوە پەروەردەی خێزانەكانە، حكومەتیش كەمتەرخەمە لەوەی پلانی بۆ چارەسەركردنی ئەو گرفتە نییە.
نازناز وتی”پەروەردەی خێزان كاریگەری لەسەر ئایندەی منداڵ دەبێت‌و هەموو ئەو رووداوانەی رووبەڕووی ئەو ژنانە بووەتەوە لەئەنجامی پەرەوەردەی خراپەوە بووە”.
وتیشی “ئینتەرنێت‌و مۆبایل هۆكارێكی ترن بۆ دروستبوونی ئەو رووداوانەو لەڕێلادانی منداڵان”.
ئەو توێژەرە پێشنیازدەكات ئەو ژنانەی بەهۆی هەڕەشەی كەسوكاریانەوە ماڵەكانیان جێدەهێڵن، پەناگەیەكی داڵدەدانی تایبەتیان بۆ بكرێتەوە. نازناز وتی “بەهۆی نەبوونی سەنتەرێكی لەخۆگرتنەوە، ئەو ژنانەی لەماڵەكانیان هەڵدێن رووبەڕووی رووداوی خراپ دەبنەوە”.
ئاماژەی بەوەشدا حكومەت “كەمتەرخەمی یەكەمە” لەوەی چارەسەری بۆ ژیانی ئەو ژنانە پێ نییە كە جەستەی خۆیان دەفرۆشن بۆ پەیداكردنی بژێوی ژیان.
ئەو ژنانەی بەتۆمەتی جۆراوجۆر لەگرتووخانەی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیس كەركوكدا بەندكراون سەرەڕای نیگەرانیان لەو دۆخەی بەسەریاندا هاتووە ژیانێكی ناخۆش بەسەردەبەن.
جوان حەسەن سەرۆكی لیژنەی مافی مرۆڤ‌و كاروباری ژنان‌و منداڵان لەئەنجومەنی پارێزگای كەركوك دەڵێت ئاگاداری ژیانی ئەو ژنانەن لەبەندیخانەكانداو وتی “لەبەندیخانە شوێنەكەیان گونجاو نییەو زۆر بچوكە چەندین نووسراومان كردووە بۆ ئەوەی بینایەكمان بۆ دروستبكەن تایبەت بێت بەكێشەكانی ژنان و بەندیخانەی ژنان”.

شاری كەركوك

ئاماژەی بەوەشدا ئەوان پێیان وایە لەكاتی دروستكردنی شوێنێكی تایبەتدا ئەو شوێنە بكرێتە ناوەندێك بۆ هۆشیاركردنەوی ئەو ژنانەو گەڕاندنەوەیان بۆ ناو كۆمەڵگە.
كۆتایی ساڵی رابردوو، ئەنجومەنی پارێزگا بڕیاریدا دوو پەناگە بۆ ئەو ژنانە بكاتەوە لەژێر هەڕەشەی كەسوكاریاندا ماڵ بەجێدەهێڵن‌و ناگەڕێنەوە. دواتر بەپاساوی نەبوونی یاسایەكی تایبەت بۆ كردنەوەی پەناگە بۆ ژنە هەڕەشەلێكراوەكان، حكومەتی عیراق  ئەو هەوڵەی ڕەتكردەوە.
ئەسار ئەو خانمەی لەدەستدانی مێردەكەی فێری لەشفرۆشیی كرد دەڵێت حكومەت ئاوڕی لەژیانی ئەو و منداڵەكانی نەداوەتەوە بۆیە فێری لەشفرۆشی بووە. ئەوەش دەڵێت “ئەگەر ئەم كارە نەكەم چۆن بژیم… ئەگەر كەسێك یارمەتیم بدات هەرگیز كاری واناكەم”.
كەركوك ناو ـ ئومێد سامیhttp://kirkuknow.com/kurdish/?p=15638
ش ـ خ

/////////////////

جولەكەی كەركوك رۆیشتن‌و یادگارییەكانیان بەجێهێشت

قەڵا بەڕەمزی پێکەوەژیانی پێکهاتەو ئاینە جیاوازەکان دادەنرێت و گەواهیدەری مێژووی هاوبەشی ئەو پێکهاتانەیە کە لەشارەکەدا ژیاون

دایكی ئارتان ژنێكی بەتەمەنی كەركوكییە‌و تەمەنی منداڵیی لەگەڵ جولەكەكاندا بەسەربردووەو چەند كچە هاوڕێیەكی جولەكەی هەبووە، تەنیا یادگاری كە بەوانەوە دەیبەستێتەوە “ئەوكاتانەبووە كە بەچاوی گریانەوە ماڵئاواییمان لەیەككرد‌ووە”.

دایكی ئارتان وتی”دواجار بەچاوی گریانەوە لەسەر گۆڕی پێغەمبەرانیان ماڵئاوایی كۆتایمان لەهاوڕێ جولەكەكانمان كرد”.
هاوكات دەڵێت هیچ جولەكەیەك لەناو قەڵاو دەوروبەرییدا نەماوەو ئاماژە بەوەش دەكات كە بەشداریكردووە لە “لەجەژنی (كیبور)دا كە گرنگترین جەژنی جولەكەكانە”.
جولەكەی كەركوك بەدەرنەبوون لەپرۆسەی راگواستنی تەواوی جولەكەكانی تری عیراق لەنیوەی سەدەی پێشوودا, بەڵام تائێستا یادگارییەكان ماوەتەوەو جێگای خۆیان كردووەتەوە لەناخی ئەوانەی كە چەند ساڵە تیایدا دەژین.
لەساڵی 1974دا، جولەكەكان %2,6 دانیشتووانی عیراقیان پێكدەهێنا، لەكاتێكدا ئەو رێژەیە لەساڵی 1951دادەبەزێت بۆ %0,1.
جولەكەكان لەقەڵای بەناوبانگی كەركوك نیشتەجێبوون‌و دواتر لەگەڵ زیادبوونیاندا لە دەوروبەری ئەو قەڵایەشدا ژیاون تا لەساڵانی پەنجاكانی سەدەی ڕابردودا بەتەواوی كەركوكیان بەجێهێشت.
قەڵای كەركوك گۆڕی سێ لەپێغەمبەرانی جولەكە لەخۆ دەگرێت ئەوانیش (دانیاڵ, حەنین‌و عوزێر)ن، دواتریش گۆڕەكانیان دەبنە جێگەیەك كە گەشتیاران ڕوویان تێدەكەن، ئێستاش گەڕەكی پریادی كە دەكەوێتە نزیك بازاڕی گەورەی كەركوك بە”گەڕەكی جولەكەكان” ناسراوە.
سەرچاوە مێژوییەكان ئاماژە بەوەدەدەن بەغداد، بەسرە، موسڵ‌و كەركوك لەو شارانەن كە جولەكە تیایاندا ژیاون. جولەكەكان هاوشێوەی دانیشتوانی تری ووڵات بەشداریانكردووە لە بنیادنانی عیراقدا، یەكەم وەزیری دارایی حكومەتی عیراق لەساڵی 1921دا جولەكەیەك بووە بەناوی حسقیل ساسون.

خانووە کۆنەکانی قەڵا موسڵمان و جولەکەو مەسیحی تێدا ژیاوە

نەجات حسێن ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بە(كەركوك ناو)ی راگەیاند: “كەركوك ئێستا جولەكەی تیادا نییەو شارەكەیان بەجێهێشتووە، دوای ئەوەی كە قەڵایان وەك شوێنی نیشتەجێ‌ بوونیان دیاریكردبوو”.
هاوكات وتیشی”ژمارەی جولەكەكان زۆر كەمبوون، بەڵام نازانم ژمارەیان چەند بوو”.
لەسەرەتای ساڵانی چلەكانی سەدەی رابردوودا، جولەكەكانی عیراق رووبەرووی پەلاماری تاڵانكردنی ماڵ‌و موڵكیان بوونەتەوە كەبە “فەرهود” ناسراوە. دواتر لە ساڵی1948، بەپێی چەند سەرچاوەیەكی مێژوویی، لەدوای دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیل حكومەتی عیراق فشاری خستەسەر جولەكەكان‌و سەرەتا رێگەی كۆچكردنی لێگرتن، دواتر بەمەرجی لێسەندنەوەی رەگەزنامەی عیراقیی رێیان پێدرا وڵات جێبهێڵن.
لەساڵی 1948دا، زوربەی جولەكەكان دوای پرۆسەیەك كەناودەبرا بە “عەزرەو نەحمیە” عێراقیان بەجێهێشت، تا كار گەیشتە ئەوەی دەرگای كۆچكردنیان لێداخراو تەنیا 15 هەزار لەكۆی 135هەزار جولەكە لەعیراقدا مانەوە.
دوای كودەتای حیزبی بەعس‌و گرتنە دەستی دەسەڵات،  جارێكی تر  كۆتوبەندو فشار خرایەوە سەر جولەكان. لەساڵی 1969دا، چەند بازرگانێكی جولەكە بەبیانوی سیخوڕیكردن بۆ ئیسرائیل لەسێدارەدران، ئەوەش بووە هۆی خێراتركردنی هەڵمەتی كۆچكردنی ئەو جولەكانەی تا ئەو كاتە مابونەوە بەتایبەت لەسەرەتای ساڵانی حەفتاكاندا.
سەردار جەباریی مامۆستای وانەی مێژوو بە (كەركوك ناو) راگەیاند: “ژمارەی جولەكەكان لەكەركوكدا هێندەی ژمارەی جولەكەكانی بەغداد نەبووەو زوربەیان لە قەڵا‌و ناوچەی (چەرداغڵو) نیشتەجێبوون تا لەساڵانی پەنجاكاندا كەركویان بەجێهێشت‌و ئێستا هیچ شتێكیان “جگە لە یادگارییەكانیان” لێرە بەجێنەماوە .
سەردار وتی” كەركوك جوانتر دەبوو ئەگەر جولەكەش تیادا بمایەتەوە بۆ ئەوەی بەهەموو پێكهاتەو ئاینەكانیانەوە ببێتە شاری  برایەتی”.
عەبدوڵا سەباح ـ كەركوك ناو