جه‌میل بایک : ده‌وڵه‌تی تورک له‌پشت تاوانه‌که‌وه‌یه‌

جه‌میل بایک : ده‌وڵه‌تی تورک له‌پشت تاوانه‌که‌وه‌یه‌

 ئه‌ندامی ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی KCK جه‌میل بایک له‌ وتاره‌که‌ی ئه‌مڕۆیدا له‌ رۆژنامه‌ی ئازادیا وڵات سه‌باره‌ت به‌ کۆمه‌ڵکوژیی هه‌رسێ ژنه‌ سیاسه‌تمه‌داری کورد له‌ پاریس روونکردنه‌وه‌ی گرنگی داوه‌ و ده‌ڵێت:" ئه‌م کوشتنه‌ هێرشێکی پیلانڕێژکراوی ده‌وڵه‌تی تورکه‌، بکوژ خودی ده‌وڵه‌تی تورکه‌. ده‌وڵه‌تی تورک ده‌ستی ناگات به‌ پێشه‌نگه‌کانی تری PKK، به‌ده‌ستی ئه‌رگه‌نه‌کۆنی سه‌وز، (ساکینه‌ جانسز) یان کرده‌ ئامانج." 

بایک رایگه‌یاند که‌ ئه‌وان ته‌نیا گومانیان له‌ رێکخستنه‌ سیخوڕییه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکه‌ و هه‌روه‌ها سه‌باره‌ت به‌ لێدوانه‌کانی سه‌رۆک وه‌زیری تورک ره‌جه‌ب تایب ئه‌ردۆغان و جێگری سه‌رۆکی AKP حسێن چه‌لیک ئه‌وه‌ی خسته‌روو که‌ ئه‌و لێدوانانه‌ له‌ ئه‌نجامی شڵه‌ژان و دڵه‌ڕاوکێ و ترسه‌ له‌ ئه‌نجامه‌کانی ئه‌و کرده‌یان. 

ئه‌ندامی کۆنسه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی KCK جه‌میل بایک ده‌ستنیشانی کرد که‌ حکومه‌تی AKP تا ئێستا به‌ سه‌رکه‌وتنی وه‌ها هه‌رزان به‌م رۆژه‌یان گه‌یشتوون و ئه‌وه‌شی وه‌بیر هێنایه‌وه‌ که‌ ئه‌و کۆمه‌ڵکوژییه‌ کاراکته‌ر و خاسیه‌تی ده‌وڵه‌تی تورک ده‌خاته‌ به‌رچاو و وتی:" ئه‌م کۆمه‌ڵکوژییه‌ به‌ ئه‌نقه‌ست، پیلانڕێژ و به‌رنامه‌ڕێژکراوی ده‌زگای هه‌واڵگری ئه‌نجامدراوه‌. ئه‌گه‌ر نا له‌ پاریسی ناوجه‌رگه‌ی ئه‌وروپا که‌س جورئه‌ت ناکات کۆمه‌ڵکوژییه‌کی به‌م شێوه‌یه‌ ئه‌نجام بدات. ئه‌گه‌ر ده‌ستی سیاسی و پشتیوانی ده‌زگای هه‌واڵگری له‌پشتی ئه‌م رووداوه‌وه‌ نه‌بێت، هیچ که‌سێک نه‌یده‌توانی ئه‌و کۆمه‌ڵکوژییه‌ بکات. بۆ ئه‌وه‌ش جارێکی تر ده‌یڵێینه‌وه‌ ئه‌م کۆمه‌ڵکوژییه‌ به‌ پیلانسازی و بڕیاری ئه‌و که‌س و لایه‌نانه‌ ئه‌نجامدراوه‌ که‌ له‌دژی ته‌ڤگه‌ڕی ئازادی شه‌ڕ ده‌که‌ن ." 

له‌ به‌رده‌وامی وتاره‌که‌یدا سه‌رنج بۆسه‌ر قۆناخی چاره‌سه‌ری راده‌کێشێت و ده‌ڵێت:" قسه‌کانی سه‌رۆک وه‌زیری تورک و هێڵ و سیاسه‌تی په‌خش و راگه‌یاندنی میدیاکانی تورک نیشانی ده‌دات که‌ هیچ سیاسه‌تێکی چاره‌سه‌رییان نییه‌. به‌بێ هیچ که‌مته‌رخه‌مییه‌ک سیاسه‌تی پاکتاوکردن و قڕکردن به‌ڕێوه‌ ده‌به‌ن. " 

ده‌قی وتاره‌که‌ی ئه‌ندامی ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی KCK که‌ له‌ رۆژنامه‌ی ئازادیا وڵات بڵاو کراوه‌ته‌وه‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌ :

"

ساکنه‌ جانسز که‌ ته‌واوى ژیانى خۆى خسته‌ خزمه‌تى تیکۆشانى ئازادى به‌ شێوه‌یه‌کى دڕندانه‌ کوژرا . ژیانى ئه‌و شۆڕشگێره‌ى که‌ زۆر شتى خسته‌ رۆحى ئازادى گه‌لى کورد له‌ ئێستا به‌ دواشه‌وه‌ کاریگه‌رى له‌سه‌ر کۆمه‌لگه‌ى کورد و ، تیکۆشانى ئازادى ده‌بێت .

ئه‌و کۆمه‌لکوژیه‌ هێرشێکى پلانڕێژکراوى ده‌وله‌تى تورکه‌ ، به‌و پیلانه‌ له‌ناوبردنى کادێرانى پیشه‌نگى تێکۆشانى ئازادى گه‌لى کورد به‌رێوه‌ده‌به‌ن ، ده‌وله‌تى تورک ناتوانێ خۆى بگه‌یه‌نێته‌ پێشه‌نگانى دیکه‌ به‌لام به‌ده‌ستى ئه‌رگه‌نه‌کۆنى که‌سک (سه‌وز) ساکینه‌ جانسزى کرده‌ ئامانج . ئه‌رگه‌نه‌کۆنى که‌سک ده‌رفه‌تى بۆ نه‌ڕه‌خسا هێرش بکاته‌ سه‌ر پێشه‌نگانى دیکه‌ى ته‌ڤگه‌رى ئازادى گه‌ل کورد به‌و کۆمه‌لکوژیه‌ نیشانى دا که‌ به‌رێوبه‌رانى ریکخستنى کردۆته‌ ئامانجى هێرشه‌کانی. ئه‌گه‌ر هه‌لومه‌رجى سیاسیان بۆ بلوایه‌ ده‌یانگوت که‌ ده‌ستیان به‌ کوشتنى کادێرانى پێشه‌نگى PKK کردووه‌ و به‌ راى گشتى تورکیان ده‌گوت ، پڕوپاگه‌نده‌یان ده‌کرد که‌ چۆن پێشه‌نگانى ئاسلایان له‌ ناوبرد وه‌هاش به‌ڕێوه‌به‌رانى PKK له‌ ناوده‌به‌ن . به‌ڵام له‌ دۆخى هه‌نوکه‌یى دا ناتوانن ئه‌وه‌ بلێن. به‌لام گومانى تێدا نیه‌ که‌ ئه‌و کۆمه‌لکوژیه‌ کارى رێکخستنى ئیستخباراتى تورکه‌. ئه‌و کۆمه‌لکوژیه‌ کارێکته‌رى ده‌وله‌تى تورک ده‌خاته‌ ڕوو. بێ که‌مترین دووڵى سێ ژنه‌ شۆرشگێرى کوردیان کرده‌ ئامانج . له‌به‌رئه‌وه‌ى که‌ چه‌ندین مانگه‌ کارێکى وه‌ها پلانکراوه‌ . نیشانگرتنه‌وه‌ له‌و ژنانه‌ هیچ رێکه‌وت نیه‌ . هه‌م بێ پاراستن هه‌م ژن ! بۆ ئه‌وه‌ى که‌ سه‌رکه‌وتنێکى هه‌رزان به‌ده‌ست بێنن ئه‌و سێ ژنه‌یان کرده‌ ئامانج . قاره‌مانێتى ده‌وله‌تى تورک ئه‌وه‌ندیه‌ . خۆبه‌خۆ حکومه‌تى AKP هه‌میشه‌ به‌ سه‌رکه‌وتنى هه‌رزان گه‌یشتۆته‌ ئه‌مرۆ . به‌ کوشتنى ساکنه‌ جانسز و هه‌ڤالانى ویستى سه‌رکه‌وتنێکى ترى هه‌رزان به‌ده‌ست بێنێ و ، ده‌سته‌ڵاتدارى خۆى مسۆگه‌ر بکات. 

ئه‌و کۆمه‌لکوژیه‌ پارچه‌یه‌که‌ له‌ سیاسه‌تى پاکتاو کردنى گونجانى به‌شیر ئاتالاى که‌ هه‌میشه‌ دووپاتى ده‌کاته‌وه‌ . ئه‌و کۆمه‌لکوژیه‌ جاریکى تر نیشانى دایه‌وه‌ که‌ پلانى فراوانى پاکتاوکردن له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ى ئازادى گه‌لى کورد به‌ریوه‌ده‌برێ . جارێکى نیشانى دایه‌وه‌ که‌ سیاسه‌تى چاره‌سه‌رى ده‌وله‌وتى تورک و حکومه‌تى AKP نیه‌ . به‌و ڕووداوه‌ جارێکى تر بینرا که‌ بۆ پاکتاو کردنى بزوتنه‌وه‌ى ئازادى کورد پلانسازى بۆ شه‌ڕێکى چه‌په‌ڵ ده‌که‌ن. دیار ده‌بێ که‌ به‌و کۆمه‌ڵکوژیه‌وه‌ سنوردار نابن و تیمى کوشتنیان ناردۆته‌ زۆر مه‌یدانى تر . ده‌یانه‌وێ له‌ هه‌موو جێیه‌ک به‌ تاوانى وه‌ها گه‌لى کورد چاوترسێن بکه‌ن . ده‌زانن که‌ نه‌ک ته‌نیا له‌ کوردستان له‌ هه‌موو ده‌ڤه‌رێک کورد له‌ تێکۆشاندان . ده‌بینن که‌ به‌ تایبه‌تى گه‌لى کورد له‌ ئه‌وروپا هێزێکى گه‌وره‌ى تێکۆشانه‌ . خۆبه‌خۆ له‌ هه‌موو ده‌رفه‌تێکى کوردانى ئه‌وروپا وه‌ک ئامانج نیشان ده‌ده‌ن . ئه‌و کۆمه‌لکوژیه‌ پلانسازى هه‌مان عه‌قلیه‌ته‌ . له‌به‌رئه‌وه‌ پێویست نیه‌ که‌ له‌ جێیه‌کى تر به‌ دواى بکوژره‌کاندا بگه‌ڕێین، بکوژ ده‌وڵه‌تى تورکه‌ . بێ گومان پێده‌چێ په‌نجه‌ى هێزى نێونه‌ته‌وه‌یى هه‌بن به‌لام سیاسه‌ت و پلانى سه‌ره‌کى ده‌وله‌تى تورکه‌.

وته‌کانى سه‌رۆک وه‌زیرى تورک ، هێلى په‌خشى چاپه‌مه‌نى لایه‌نگرى حکومه‌ت نیشانى ده‌دات که‌ سیاسه‌تى چاره‌سه‌ریان نیه‌ ، سیاسه‌تى پاکتاو کردن بێ پسانه‌وه‌ له‌ ئارادیه‌ . سه‌ریان ته‌نیا وه‌ک به‌رێوه‌به‌رانى شه‌ڕى تایبه‌ت و ده‌روونى له‌سه‌ر بنه‌ماى پاکتاو کردن کار ده‌کات. 

هه‌روه‌ها قسه‌ و کاردانه‌وه‌کانیان له‌سه‌ر بنه‌ماى سیاسه‌تى پاکتاو کردنه‌ ، هه‌ر له‌ سه‌رۆک وه‌زیره‌وه‌ تا نوسه‌رانى لایه‌نگریان خزمه‌ت به‌ شه‌رى تایبه‌تى و ده‌روونى ده‌که‌ن . قسه‌ و کرده‌وه‌کانیان له‌ کاتێکدا که‌ ده‌لین دیدار له‌ ئیمرالى هه‌یه‌ نیشانى ده‌دات که‌ نیازى چاره‌سه‌ریان نیه‌ . نیازى باش و ، هه‌لوێستى ئه‌رێنى رێبه‌رى گه‌لى کورد عبدولا ئۆجالان و بزوتنه‌وه‌ى ئازادى گه‌لى کورد له‌ چوارچێوه‌ى سیاسه‌تى گونجان دا مامه‌له‌ى له‌گه‌ل ده‌که‌ن. نه‌ سه‌ر ، نه‌ عه‌قلیه‌ت ، نه‌ کاردانه‌وه‌ و نه‌ کرده‌وه‌کانیان نه‌گۆراوه‌ ، هیشتا سه‌رى کۆن ، هیشتاش سیاسه‌تى سالانى 90 کان درێژه‌ى پێده‌درێ. ته‌نیا رۆژانه‌ییان کردووه‌ و ره‌نگه‌که‌یان کردۆته‌ که‌سک . دیاره‌ که‌ چه‌ند ڕێبه‌رى گه‌لى کورد و ، بزوتنه‌وه‌ى ئازادى گه‌لى کورد به‌ نیازێکى باش و ئه‌رێنى مامه‌له‌ش بکات و ، ئه‌و کۆمه‌لکوژیه‌ که‌لتورى ناگۆڕێ که‌ ده‌یسه‌پێنن . ئه‌و سه‌ره‌ و عه‌قلیه‌ت بۆ چاره‌سه‌رى نیه‌ به‌ڵکو ده‌بێته‌ هۆکارى دژوار بوونى شه‌ێ‌ و پێکادان . شتێکى که‌ له‌ سه‌رۆک وه‌زیره‌وه‌ بگره‌ تا راوێژکاره‌کانى ، وه‌زیر و ، چاپه‌مه‌نیه‌کانى لایه‌نگرى نیشانه‌ى ئه‌وه‌یه‌ ، ئێمه‌ زۆر ده‌مانه‌وێ بگۆڕێ به‌لام ڕاستیه‌که‌ى ئه‌وه‌یه‌. 

Endamî destey berrêweberayetî KiCK cemîl bayk le wtarekey emrroyda le rojnamey azadya wllat sebaret be komellkujîy hersê jne syasetmedarî kurd le parîs rûnkirdnewey gringî dawe û dellêt:" em kuştne hêrşêkî pîlanrrêjkrawî dewlletî turke, bkuj xudî dewlletî turke. Dewlletî turk destî nagat be pêşengekanî trî PiKK, bedestî ergenekonî sewz, (sakîne cansiz) yan kirde amanc." 

Bayk raygeyand ke ewan tenya gumanyan le rêkxistne sîxurrîyekanî dewlletî turke û herweha sebaret be lêdwanekanî serok wezîrî turk receb tayb erdoxan û cêgrî serokî AKP hsên çelîk ewey xisterû ke ew lêdwanane le encamî şllejan û dllerrawkê û tirse le encamekanî ew kirdeyan. 

Endamî konsey berrêweberayetî KiCK cemîl bayk destinîşanî kird ke hkumetî AKP ta êsta be serkewtinî weha herzan bem rojeyan geyiştûn û eweşî webîr hênayewe ke ew komellkujîye karakter û xasyetî dewlletî turk dexate berçaw û wtî:" em komellkujîye be enqest, pîlanrrêj û bernamerrêjkrawî dezgay hewallgirî encamdrawe. Eger na le parîsî nawcergey ewrupa kes curet nakat komellkujîyekî bem şêweye encam bdat. Eger destî syasî û piştîwanî dezgay hewallgirî lepşitî em rûdawewe nebêt, hîç kesêk neydetwanî ew komellkujîye bkat. Bo eweş carêkî tir deyllêynewe em komellkujîye be pîlansazî û birryarî ew kes û layenane encamdrawe ke ledjî tevgerrî azadî şerr deken ." 

Le berdewamî wtarekeyda sernic boser qonaxî çareserî radekêşêt û dellêt:" qsekanî serok wezîrî turk û hêll û syasetî pexiş û rageyandinî mîdyakanî turk nîşanî dedat ke hîç syasetêkî çareserîyan nîye. Bebê hîç kemterxemîyek syasetî paktawkirdin û qirrkirdin berrêwe deben. " 

Deqî wtarekey endamî destey berrêweberayetî KiCK ke le rojnamey azadya wllat bllaw krawetewe bem şêweyeye :

"

Sakne cansiz ke tewawî jyanî xoy xiste xizmetî tîkoşanî azadî be şêweyekî drrindane kujra . Jyanî ew şorrşigêrey ke zor ştî xiste rohî azadî gelî kurd le êsta be dwaşewe karîgerî leser komelgey kurd û , tîkoşanî azadî debêt .

Ew komelkujye hêrşêkî planrrêjkrawî dewletî turke , bew pîlane lenawbirdnî kadêranî pîşengî têkoşanî azadî gelî kurd berêwedeben , dewletî turk natwanê xoy bgeyenête pêşenganî dîke belam bedestî ergenekonî kesk (sewz) sakîne cansizî kirde amanc . Ergenekonî kesk derfetî bo nerrexsa hêrş bkate ser pêşenganî dîkey tevgerî azadî gel kurd bew komelkujye nîşanî da ke berêwberanî rîkxistinî kirdote amancî hêrşekanî. Eger helumercî syasyan bo bilwaye deyangut ke destyan be kuştinî kadêranî pêşengî PiKK kirduwe û be ray giştî turkyan degut , prrupagendeyan dekrid ke çon pêşenganî aslayan le nawbird wehaş berrêweberanî PiKK le nawdeben . Bellam le doxî henukeyî da natwanin ewe blên. Belam gumanî têda nye ke ew komelkujye karî rêkxistinî îstixbaratî turke. Ew komelkujye karêkterî dewletî turk dexate rû. Bê kemtirîn dûllî sê jne şorşigêrî kurdyan kirde amanc . Leberewey ke çendîn mange karêkî weha plankrawe . Nîşangirtnewe lew jnane hîç rêkewt nye . Hem bê parastin hem jin ! Bo ewey ke serkewtinêkî herzan bedest bênin ew sê jneyan kirde amanc . Qaremanêtî dewletî turk ewendye . Xobexo hkumetî AKP hemîşe be serkewtinî herzan geyiştote emro . Be kuştinî sakne cansiz û hevalanî wîstî serkewtinêkî trî herzan bedest bênê û , destellatdarî xoy msoger bkat. 

Ew komelkujye parçeyeke le syasetî paktaw kirdnî guncanî beşîr atalay ke hemîşe dûpatî dekatewe . Ew komelkujye carîkî tir nîşanî dayewe ke planî frawanî paktawkirdin leser bzutnewey azadî gelî kurd berîwedebrê . Carêkî nîşanî dayewe ke syasetî çareserî dewlewtî turk û hkumetî AKP nye . Bew rûdawe carêkî tir bînra ke bo paktaw kirdnî bzutnewey azadî kurd plansazî bo şerrêkî çepell deken. Dyar debê ke bew komellkujyewe snurdar nabin û tîmî kuştinyan nardote zor meydanî tir . Deyanewê le hemû cêyek be tawanî weha gelî kurd çawtirsên bken . Dezanin ke nek tenya le kurdistan le hemû deverêk kurd le têkoşandan . Debînin ke be taybetî gelî kurd le ewrupa hêzêkî gewrey têkoşane . Xobexo le hemû derfetêkî kurdanî ewrupa wek amanc nîşan deden . Ew komelkujye plansazî heman 'eqilyete . Leberewe pêwîst nye ke le cêyekî tir be dway bkujrekanda bgerrêyn, bkuj dewlletî turke . Bê guman pêdeçê pencey hêzî nêwneteweyî hebin belam syaset û planî serekî dewletî turke.

Wtekanî serok wezîrî turk , hêlî pexşî çapemenî layengirî hkumet nîşanî dedat ke syasetî çareseryan nye , syasetî paktaw kirdin bê psanewe le aradye . Seryan tenya wek berêweberanî şerrî taybet û derûnî leser bnemay paktaw kirdin kar dekat. 

Herweha qse û kardanewekanyan leser bnemay syasetî paktaw kirdne , her le serok wezîrewe ta nuseranî layengiryan xizmet be şerî taybetî û derûnî deken . Qse û kirdewekanyan le katêkda ke delîn dîdar le îmralî heye nîşanî dedat ke nyazî çareseryan nye . Nyazî baş û , helwêstî erênî rêberî gelî kurd 'bdula ocalan û bzutnewey azadî gelî kurd le çwarçêwey syasetî guncan da mameley legel deken. Ne ser , ne 'eqilyet , ne kardanewe û ne kirdewekanyan negorawe , hîşta serî kon , hîştaş syasetî salanî 90 kan drêjey pêdedrê. Tenya rojaneyyan kirduwe û rengekeyan kirdote kesk . Dyare ke çend rêberî gelî kurd û , bzutnewey azadî gelî kurd be nyazêkî baş û erênî mameleş bkat û , ew komelkujye kelturî nagorrê ke deysepênin . Ew sere û 'eqilyet bo çareserî nye bellku debête hokarî dijwar bûnî şeê û pêkadan . Ştêkî ke le serok wezîrewe bigre ta rawêjkarekanî , wezîr û , çapemenyekanî layengirî nîşaney eweye , ême zor demanewê bgorrê belam rastyekey eweye. 

http://qandilpost.com/sorani/details.aspx?id=143